Artikelen

De praktijk van de PPR

 

Vierentwintig wetenschappers hebben zich verdiept in de geschiedenis van de PPR. Weet u het nog? De Politieke Partij Radicalen werd in 1968 opgericht door afsplitsers van de KVP en ARP en was in 1989 grondlegger van Groen Links, samen met de Communistische Partij Nederland, de Pacifistisch Socialistische Partij en de Evangelische Volkspartij.
Tot verrassing van de schrijvers bleek de PPR heel moderne idealen te hebben: milieu, vrede en veiligheid, welvaartsverdeling en participatie.

Milieu
Het rapport van de Club van Rome uit 1972 leidde bij de PPR meteen tot een voorstel: laten we inzetten op een mentaliteitsverandering. In het eigen rapport Barsten in de Groei stelde de partij dat de overheid een energiebewuste levensstijl moet stimuleren. Op scholen behoort milieuonderwijs te worden gegeven. Milieuvervuilende productie en consumptie dienden te worden belast, lucht-, water- en bodemvervuiling te worden aangepakt. Minder auto’s en vliegtuigen, meer OV en fietsen. De bio-industrie moet plaats maken voor biologische, kleinschalige landbouw met een kleinere veestapel. De consument kon beter vegetariër worden.
Partijleden voerden actie tegen spuitbussen, die de ozonlaag aantastten en demonstreerden bij de kerncentrale in Borssele, die moest sluiten. Groningse leden hielden een voettocht naar Den Haag om te protesteren tegen proefboringen voor de opslag van radioactief afval in hun zoutkoepels. In plaats daarvan kon beter worden ingezet op zonne- en windenergie.

Welvaartsverdeling
Ontwikkelingssamenwerking was een cruciaal thema. Veel leden waren actief bij de Wereldwinkels. Aandacht ging ook uit naar de economische ongelijkheid in eigen land. De ‘kapitalistische samenleving’ werd als belangrijke veroorzaker gezien van de problemen van mens en milieu. De radicalen verzetten zich tegen sluipwegen in het belastingsysteem en zagen als oplossing een basisinkomen voor iedereen, gekoppeld aan sociale dienstplicht. Naast meer winstbelasting, vermogensbelasting en erfbelasting zouden de mensen een minder luxueus leven moeten accepteren.

Participatie
Gewone mensen moesten meer te zeggen krijgen. De macht van grote bedrijven was een zorgpunt. Het kapitalistische bedrijfsleven maakte arbeiders tot robots en burgers tot materialistische consumenten. Het werd tijd voor Arbeiderszelfbestuur. Partijleider Bas de Gaay Fortman werkte daarom mee in de ENKA-fabriek, die door de arbeiders was bezet. In Keerpunt 1972, het gezamenlijke verkiezingsprogramma van de PPR, D66 en PvdA, werden bedrijfsfusies verboden. In het daaropvolgende kabinet Den Uyl kwam er door deelname van de PPR een betere wet op Ondernemingsraden.

Vrede&veiligheid
In deze tijd moeilijk voorstelbaar, maar tijdens de Koude Oorlog stemden PPR-leden voor een motie om de NAVO te verlaten. De partij werkte samen met populaire vredesorganisaties als het IKV en Pax Christi. Daarbij speelde de opkomende angst voor een atoomoorlog een belangrijke rol. Nederland moest voorop gaan lopen in een ‘mondiaal verantwoord veiligheidsbeleid’. Met onze open economie en traditie in het bevorderen van de internationale rechtsorde zou een rol als gidsland Nederland prima passen. We konden het goede voorbeeld geven door te stoppen met de bewapeningswedloop. Door verlaging van het defensiebudget zou geld vrijkomen voor onderwijs en welzijn.

De actualiteit
Hoogleraar Wim van Meurs komt tot de conclusie dat het denkwerk van de PPR verrassend fris was en actueler dan ooit. Klimaat, welzijnseconomie en indirecte representatie zijn nog steeds belangrijke thema’s. Idealen, die nog lang geen werkelijkheid zijn.
Zal de samenwerking tussen Groen Links en de PvdA die idealen dichterbij brengen? Klimaat staat niet als zorgpunt bekend bij de PvdA. Het blijft immers moeilijk om groen te doen, als je rood staat. En wat gebeurt er als er ook geregeerd gaat worden? Daar heeft de PPR ervaring mee. Aanvankelijk waren de uit christelijke hoek ontvluchte radicalen heel close met de PvdA.
In 1972 presenteerden ze met de PvdA en D66 een verkiezingsprogramma, Keerpunt 1972. In vervolg daarop nam de PPR met PvdA en D66 deel aan het kabinet Den Uyl (1973-1977). Dat deed de PPR geen goed. Er volgde een verkiezingsnederlaag. Hierna richtten de leden zich tot de PSP en CPN, waarmee ze buitenparlementaire acties voerden. Samenwerking met de PvdA werd opgezegd, omdat die teveel als machtspartij werd beschouwd. Kabouter Roel van Duijn werd voor de PPR wethouder in Amsterdam. Een aantal vooraanstaande partijleden stapte over naar de PvdA.
Zo ontstond Groen Links.
Zal het deze keer anders gaan?


Oud-partijleider Bas de Gaay Fortman, die meeging naar Groen Links, begrijpt wel dat oud-partijvoorzitter Erik Jurgens overstapte naar de PvdA. ‘Hij was echt niet de enige. Sommige mensen zijn nu eenmaal gemaakt om te besturen. De keuze van de PPR om, na het kabinet De Uyl, een getuigenispartij te worden was voor velen een onbewandelbare weg.’ Zelf bleef hij senator voor de PPR, maar was blij met de totstandkoming van Groen Links. ‘Een nieuwe partij met die naam, dat was een magistrale oplossing.’

De manier waarop Groen Links en de PvdA het nu aanpakken kan zijn goedkeuring niet wegdragen. ‘Voor je het weet, word je elkaars concurrent. Ze moeten komen met een nieuw verhaal en nieuwe mensen, die ook nieuwe kiezers aanspreken. Een Groen Progressieve Partij, die kiezers massaal meekrijgt voor politieke vernieuwing, na 50 jaar hoop ik het weer mee te maken.’

Erik Jurgens, die na zijn vertrek uit de PPR senator werd voor de PvdA, vertelt dat hij niet mee wilde naar Groen Links vanwege zijn afkeer van de CPN. Achteraf viel dat reuze mee. ‘Ze hebben onder leiding van Ria Beckers de goede keus gemaakt. De PSP en CPN kregen geen invloed, Groen Links werd gewoon een nieuwe PPR.’

De huidige samenwerking tussen PvdA en GL kan zijn goedkeuring wegdragen. ‘Het moet voorzichtig, stap voor stap, met behoud van de eigen identiteit. De achterbannen verschillen, de PvdA is een club van ‘kleine lui’, Groen Linksers hebben geld. Maar die kiezers moeten juist samenkomen! Om het op te nemen tegen al die ultrarechtse lui van tegenwoordig.’

Gaat Groen Links met de PvdA ooit meeregeren, ondanks de ervaring van de PPR in het kabinet Den Uyl? ‘Jazeker, daarvoor wordt het hoog tijd.’


TNO: transities en vernieuwingen
26mei

TNO: transities en vernieuwingen

Overige foto's Op 11 mei bezocht de VOP  TNO. Het begon met een fascinerend panorama van grensverleggende ontwikkelingen van Susan...

Asiel en migratie: explosief thema in Europa
14apr

Asiel en migratie: explosief thema in Europa

  • Nestor

1.    Botsing tussen EU en nationale soevereiniteit en uitvoering Het vrij personenverkeer in de EU heeft een roerige geschiedenis. Op...

Reacties

Log in om de reacties te lezen en te plaatsen