Vereniging van Oud-Parlementariërs

‘Als lerares LEAO was ik medeauteur van een kritisch rapport over het basisonderwijs in Maastricht. Ik had al vroeg geleerd dat als je iets veranderen wil je er zelf aan moet meewerken. Zo ben ik namens het CDA in de Gemeenteraad gekomen.

In 1991 werd ik lid van de Tweede Kamer na zeventien jaar lidmaatschap van de gemeenteraad. Natuurlijk neem je die ervaring mee. Als Kamerlid had ik zeker profijt van mijn ervaringen als lerares en raadslid. Spreken in het openbaar, omgaan met vragen, goed luisteren: wat wordt er gezegd en wat wordt verzwegen. In de politiek leer je gericht lezen, snel het belangrijkste uit de documenten halen. Wie dat niet kan, verzuipt in de hoeveelheid teksten. Naast de vergaderdagen ging ik op werkbezoek en hield spreekbeurten in het hele land om te weten wat er leeft.

Als minister neem je weer de Kamerervaringen mee: je debatvaardigheden en je kennis van de mores, hoe het werkt, ook achter de schermen. Ik zag aan de manier waarop kamerleden naar de interruptiemicrofoon liepen of ik extra oplettend moest zijn. Voor je taakopvatting is het coalitieakkoord leidend.  Daar zijn je ambtenaren al mee vertrouwd dus je moet niet op een departement binnenkomen en zeggen ’ik wil dit en ik wil dat’. Ik ging me goed informeren bij de ambtenaren en stelde veel vragen. Zij hebben de kennis, maak daar gebruik van. Het organiseren van tegenspraak is ook van belang. Je moet dan doorvragen, de antwoorden kun je dan gebruiken in het Kamerdebat.

Bij de voorbereiding van debatten verplaatste ik mij in parlementsleden, ‘wat zou ik vinden als ik in de Kamer zat’. Ook haalde mijn politieke assistent de heikele punten op bij de fractiewoordvoerders. Je moet vooral de macht van de woordvoerders niet onderschatten. Individueel maar ook als groep. Elke Vaste Kamercommissie heeft haar eigen politieke cultuur. Als minister speelde ik daar ook op in.

Daarnaast heb je in Nederland te maken met een breed en sterk maatschappelijk middenveld. De verschillende sectoren hebben allemaal ook lobbyisten. Bij conflicten tussen betrokkenen wilde ik weten waar botst het, leg het maar uit. Je hakt dan, goed geïnformeerd een knoop door. Ik ben praktisch ingesteld, geen ideoloog. Mijn afwegingskader was het coalitieakkoord, de praktische uitwerking van voorstellen en mijn politieke overtuiging. Als je iets wilt bereiken moet je alle financiële implicaties goed op een rijtje hebben om de minister van Financiën en het kabinet mee te krijgen.

Het ministerschap is een heel kwetsbaar beroep, met een groot afbreukrisico. Het is topsport. Ik heb uiteraard geleerd hoe met media om te gaan. Let op je lichaamstaal, ga niet in op suggestieve vragen en weet van tevoren wat je wel en niet wilt zeggen. Kritiek hoort erbij, dat is niet erg zolang het maar niet persoonlijk wordt. In onze tijd ging het respectvoller en inhoudelijker toe, juist ook tussen politici onderling, in plenaire debatten. Nu zijn de omgangsvormen sterk verruwd. Daardoor verliezen veel mensen het vertrouwen in de politiek.

Een minister moet niet alleen vakkennis hebben, maar ook flexibel zijn, je goed kunnen bewegen op het departement en in politieke arena om resultaten te boeken. Ik ben minister van OCW en EZ geweest: het vak was weliswaar hetzelfde, maar inhoud en cultuur waren compleet anders. Die moet je je eigen maken. Het ministerschap is een praktijkvak. Ook als je de juiste achtergrond hebt, valt er al doende veel te leren’.